Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach
- Instytucja Kultury Województwa Podkarpackiego

Dnia 27 listopada 2025 r. w Villi Bolestraszyce odbyła się konferencja inaugurująca projekt pt. „Pakt na rzecz „zielonych płuc” Pogranicza Polsko-Słowackiego” realizowanego w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Programu Interreg Polska-Słowacja 2021-2027. W spotkaniu uczestniczyli Partnerzy projektu: przedstawiciele Arboretum i Zakładu Fizjografii w Bolestraszycach (Partnera Wiodącego) oraz Gminy Stakčín ze Słowacji – w tym Starosta Gminy Dušan Kolcun i Koordynator Projektu Igor Kudzej. Obecni byli także m.in. Wicestarosta przemyski Jan Janusz, Wójt Gminy Krasiczyn Krzysztof Dobrowolski, Wójt Gminy Komańcza Roman Bzdyk, Pani Beata Rupar z Urzędu Marszałkowskiego oraz kierownik Katedry Konstrukcji Maszyn Politechniki Rzeszowskiej prof. dr hab. inż. Grzegorz Budzik.

Konferencja obejmowała przedstawienie planu i założeń realizowanego projektu oraz prezentacje Partnerów przybliżające historię Arboretum i Zakładu Fizjografii w Bolestraszycach oraz Gminy Stakčín. Wypowiedzi te wzbogacone zostały o zapoznanie ze sposobami wykorzystania metod zachowania dziedzictwa Pogranicza zawartych w projekcie.

W odniesieniu do znaczenia projektu dla przyszłych pokoleń i występujących na pograniczu zasobów głos zabrał RNDr. Igor Kudzej: „Projekt służy zachowaniu przyrody i wartości naszych obszarów dla następnej generacji. Chcemy zapewnić i przygotować zasoby, którymi będą zajmować się zarówno mieszkańcy jak i turyści, aby ochraniać naszą przyrodę i wykorzystywać jej naturalne dobra na naszych terenach. Jesteśmy tutaj, żeby stworzyć podstawy, którymi będziemy się kierować nie tylko my, pracownicy i turyści, ale też następne pokolenia.”

O szerokich celach inicjatywy oraz wspólnym dziedzictwie pogranicza mówił  dr hab. Narcyz Piórecki, prof. UR, dyrektor Arboretum i Zakładu Fizjografii w Bolestraszycach: „Założeniem projektu jest zacieśnienie współpracy i wzajemnych relacji  między stroną słowacką a polską. Mamy wspólne korzenie historyczne i jesteśmy na bardzo podobnym terenie przyrodniczym, który jest jeszcze w bardzo dobrej kondycji. Zachowana jest też tradycja kulturowa. Chcemy to wszystko przypomnieć i odtworzyć, ale z wykorzystaniem dla współczesnego pokolenia oraz zrobić inwentaryzację, sprawdzić, co jeszcze mamy w terenie. To wszystko chcemy zachować, zaszczepić i pokazać, że droga zachowania tych rzeczy jest też drogą ważną dla współczesności.”

„Mając na myśli nowe technologie skłaniamy się ku digitalizacji obiektów – daje to możliwość szerokiej dostępności wyników projektu poprzez trójwymiarowe wizualizacje, publikacje w Internecie, tworzenie rzeczywistości wirtualnej, a także odtworzenie zabytków, przyrody, techniki, architektury z zastosowaniem technologii druku 3D.” – tak opisuje rolę nowych technologii w ochronie dziedzictwa kulturowego prof. dr hab. inż. Grzegorz Budzik.

W trakcie spotkania i w rozmowach wybrzmiały wspólne cele projektu: ochrona i zachowanie dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego pogranicza, wzmocnienie współpracy polsko-słowackiej oraz przygotowanie zasobów z myślą o przyszłych pokoleniach. Zwracano uwagę zarówno na potrzebę inwentaryzacji i odtwarzania tradycji, jak i na rolę nowoczesnych technologii, umożliwiających skuteczne dokumentowanie i udostępnianie tych wartości.

/

Dňa 27. novembra 2025 sa vo vile Bolestraszyce konala konferencia, na ktorej bol slávnostne otvorený projekt s názvom „Pakt pre zelené pľúca poľsko-slovenského pohraničia“, realizovaný v rámci Európskeho fondu regionálneho rozvoja, programu Interreg Poľsko-Slovensko 2021-2027. Na stretnutí sa zúčastnili partneri projektu: zástupcovia Arboréta a Katedry fyziografie v Bolestraszycach (hlavný partner) a obce Stakčín zo Slovenska, vrátane starostu obce Dušana Kolcuna a koordinátora projektu Igora Kudzeja. Prítomní boli okrem iných aj zástupca starostu Przemyśla Jan Janusz, Krzysztof Dobrowolski, starosta obce Krasiczyn, Roman Bzdyk, starosta obce Komańcza, Beata Rupar z úradu maršala a prof. Grzegorz Budzik, vedúci Katedry konštrukcie strojov na Technickej univerzite v Rzeszówe.

Súčasťou konferencie bola prezentácia plánu a cieľov projektu, ako aj prezentácie partnerov o histórii arboréta a katedry fyziografie v Bolestraszycach a obci Stakčín. Tieto prezentácie boli obohatené o úvod do metód zachovania dedičstva pohraničnej oblasti zahrnutých v projekte.

RNDr. Igor Kudzej hovoril o význame projektu pre budúce generácie a zdrojoch nachádzajúcich sa v pohraničnej oblasti: „Projekt slúži na zachovanie prírody a hodnoty našich oblastí pre budúcu generáciu. Chceme zabezpečiť a pripraviť zdroje, ktoré budú využívať obyvatelia aj turisti na ochranu našej prírody a využívanie jej prírodného bohatstva v našich oblastiach. Sme tu, aby sme položili základy, ktoré budú slúžiť nielen nám, zamestnancom a turistom, ale aj budúcim generáciám.“

Dr. Narcyz Piórecki, profesor na Univerzite v Rzeszówe, riaditeľ Arboréta a Katedry fyziografie v Bolestraszycach, hovoril o širokých cieľoch iniciatívy a spoločnom dedičstve pohraničnej oblasti: „Cieľom projektu je posilniť spoluprácu a vzájomné vzťahy medzi slovenskou a poľskou stranou. Máme spoločné historické korene a nachádzame sa vo veľmi podobnej prírodnej oblasti, ktorá je stále vo veľmi dobrom stave. Zachovali sa aj kultúrne tradície. Chceme ľuďom pripomenúť všetko toto a znovu to oživiť, ale s prínosom pre súčasnú generáciu, a chceme urobiť inventúru a skontrolovať, čo ešte máme v tejto oblasti. Chceme to všetko zachovať, vštepiť to ľuďom a ukázať, že cesta k zachovaniu týchto vecí je dôležitá aj pre súčasnosť.“

„S ohľadom na nové technológie sa prikláňame k digitalizácii objektov – to nám dáva možnosť sprístupniť výsledky projektu širokej verejnosti prostredníctvom trojrozmerných vizualizácií, online publikácií, vytvorenia virtuálnej reality, ako aj obnovy pamiatok, prírody, technológií a architektúry pomocou 3D tlačovej technológie.“ Takto opisuje úlohu nových technológií v ochrane kultúrneho dedičstva prof. Grzegorz Budzik, PhD.

Počas stretnutia a diskusií boli zdôraznené spoločné ciele projektu: ochrana a zachovanie prírodného a kultúrneho dedičstva pohraničného regiónu, posilnenie poľsko-slovenskej spolupráce a príprava zdrojov pre budúce generácie. Pozornosť bola venovaná potrebe inventarizácie a obnovy tradícií, ako aj úlohe moderných technológií, ktoré umožňujú efektívnu dokumentáciu a zdieľanie týchto hodnôt.